Energietransitie: België op weg naar een duurzame toekomst

De energietransitie is een cruciale ontwikkeling in de Belgische samenleving, gericht op het verduurzamen van onze energievoorziening. Deze overgang heeft verstrekkende gevolgen voor zowel huishoudens als de voor de bouwsector.

Van fossiel naar duurzaam

De verschuiving van fossiele brandstoffen naar hernieuwbare energiebronnen vormt de kern van de Belgische energietransitie. Deze omschakeling is essentieel voor het verminderen van CO2-uitstoot en het tegengaan van klimaatverandering.

In de praktijk betekent dit een toenemende focus op energiebronnen zoals zonne-energie, windenergie (zowel on- als offshore) en biomassa.

De geschiedenis van de energietransitie in België

• De oliecrises van 1973 en 1979 zetten België, net als andere landen, aan het denken over energiezekerheid en alternatieve energiebronnen.
• Er kwam meer aandacht voor kernenergie als een manier om minder afhankelijk te worden van fossiele brandstoffen.
• De eerste kerncentrales in Doel en Tihange werden gebouwd in de jaren 1970 en 1980.

Jaren 1990: De opkomst van duurzame energie

• In de jaren 1990 begon België, onder invloed van internationale klimaatakkoorden zoals het Kyoto-protocol (1997), meer aandacht te besteden aan duurzame energie.
• Windenergie en zonne-energie kregen langzaam maar zeker voet aan de grond, hoewel het aandeel nog klein was.
• De eerste windturbines verschenen, vooral in Vlaanderen en aan de kust.

Jaren 2000: Stimulering van groene energie

• De Belgische overheden introduceerden subsidies en steunmaatregelen voor hernieuwbare energie, zoals groenestroomcertificaten.
• Zonnepanelen werden populair, mede dankzij gunstige premies en de dalende kosten van de technologie.
• In 2003 werd de wet op de kernuitstap goedgekeurd, waarin besloten werd om de kerncentrales geleidelijk te sluiten tussen 2015 en 2025. Dit plan werd later meermaals bijgesteld.

Jaren 2010: Versnelling van de energietransitie

• Het aandeel hernieuwbare energie groeide gestaag, mede door de Europese doelstellingen voor 2020 (20% hernieuwbare energie).
• Offshore windparken in de Noordzee, zoals Belwind en Northwester 2, werden ontwikkeld en droegen bij aan de groei van windenergie.
• De discussie over de kernuitstap bleef actueel, met debatten over energiezekerheid en de rol van gascentrales als overgangstechnologie.
• In 2015 werd het Energiepact gelanceerd, een langetermijnvisie voor de Belgische energietransitie, met aandacht voor hernieuwbare energie, energie-efficiëntie en de kernuitstap.

Jaren 2020: Ambitieuze klimaatdoelen en uitdagingen

• België heeft zich gecommitteerd aan de Europese Green Deal, met als doel klimaatneutraliteit tegen 2050.
• De kernuitstap is opnieuw een hot topic, met plannen om de laatste kerncentrales te sluiten in 2025. Dit heeft geleid tot discussies over energiezekerheid en de noodzaak van gascentrales en hernieuwbare energie.
• Hernieuwbare energie blijft groeien, met een sterke focus op wind- en zonne-energie. In 2020 kwam ongeveer 18% van de Belgische elektriciteit uit hernieuwbare bronnen.
• Energie-efficiëntie en renovatie van gebouwen worden steeds belangrijker, mede door initiatieven zoals de Renovatiegolf van de EU.

Toekomst: Uitdagingen en kansen

• België staat voor de uitdaging om eventuele kernuitstap te combineren met de groei van hernieuwbare energie en energieopslag.
• Innovaties zoals waterstof, slimme netten en energieopslag zullen een sleutelrol spelen in de verdere energietransitie.
• Samenwerking tussen de federale overheid en de gewesten (Vlaanderen, Wallonië en Brussel) blijft cruciaal om de klimaatdoelen te halen.

Nationale en Europese doelstellingen

België heeft, in lijn met de Europese Unie, ambitieuze doelstellingen vastgesteld om de energie transitie te versnellen:

1. België streeft ernaar om tegen 2030 de uitstoot van broeikasgassen met 47% te verminderen ten opzichte van 2005.
2. Het aandeel hernieuwbare energie in het finale energieverbruik moet stijgen naar 17,5% tegen 2030.
3. België werkt aan een verbetering van de energie-efficiëntie met 13% tegen 2030.

Deze doelstellingen zijn vastgelegd in het Belgische Nationale Energie- en Klimaatplan (NEKP) en sluiten aan bij de bredere EU-doelstellingen van het “Fit for 55”-pakket.

Enorme impact op ons woningpatrimonium

De energietransitie heeft een aanzienlijke invloed op de Belgische bouw- en vastgoedsector:

1. Renovatie en verduurzaming: Er is een grote focus op het energiezuinig maken van bestaande gebouwen. De gewesten hebben ambitieuze renovatiestrategieën, zoals het streven naar een gemiddeld EPC-label A voor woningen in Vlaanderen tegen 2050.
2. Nieuwe normen: Strengere energieprestatienormen voor nieuwbouw worden ingevoerd, zoals de BEN-norm (Bijna-EnergieNeutraal) voor alle nieuwe gebouwen.
3. Premies en stimuleringsmaatregelen: De verschillende gewesten bieden premies aan voor energiebesparende maatregelen, zoals de Vlaamse renovatiepremie en de Brusselse energiepremies.
4. Innovatie in de bouwsector: Er is een groeiende vraag naar expertise in het installeren van duurzame technologieën, zoals zonnepanelen, warmtepompen en batterijopslag.
5. Energiebesparing: Huishoudens worden gestimuleerd om energie te besparen, onder andere door campagnes zoals “Energie besparen, daar win je mee” in Vlaanderen.

De energietransitie biedt niet alleen milieuvoordelen, maar ook tot enorme economische kansen voor België. Het leidt tot lagere energiekosten voor gebouweigenaren en creëert nieuwe banen in de duurzame energiesector.

Tegelijkertijd stelt het de bouw- en vastgoedsector voor uitdagingen om te innoveren en aan te passen aan nieuwe technologieën en regelgeving.

Door deze ontwikkelingen speelt de Belgische bouw- en vastgoedsector een cruciale rol in het realiseren van een duurzame en klimaatneutrale toekomst, in lijn met de Europese Green Deal en de specifieke Belgische klimaatdoelstellingen.